تایم کلینیک مواد غذایی و گیاهان دارویی
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
نشانه‌های کم‌شنوایی در کودکان؛ چطور به‌موقع تشخیص دهیم؟
شنوایی سالم، پایه‌گذار رشد طبیعی زبان، یادگیری و ارتباطات اجتماعی در کودکان است. اما واقعیت این است که کم‌شنوایی در کودکان، برخلاف بزرگسالان، همیشه به‌راحتی قابل تشخیص نیست. بسیاری از والدین متوجه تغییرات رفتاری یا تأخیر در گفتار کودک می‌شوند، اما به‌دلیل آشنا نبودن با علائم خاص، ممکن است آن را به دلایلی دیگر نسبت دهند و در مراجعه به متخصص تأخیر کنند. این مقاله به شما کمک می‌کند نشانه‌های هشداردهنده‌ی کم‌شنوایی در کودکان را بهتر بشناسید و در زمان مناسب، اقدامات لازم را انجام دهید.
برای آشنایی بیشتر با جنبه‌های مختلف شنوایی در کودکان و انتخاب آگاهانه‌تر در مسیر درمان، مطالعه مقالات زیر نیز توصیه می‌شود. این مطالب به موضوعاتی مانند زمان مناسب برای انجام شنوایی‌سنجی، انتخاب سمعک مناسب، نقش والدین در روند درمان و مراحل سازگاری کودک با سمعک می‌پردازند:
- مراحل عادت کردن کودک به سمعک
- چگونه سمعک مناسب برای کودکان و سالمندان انتخاب کنیم؟
- چه زمانی باید کودک‌تان را برای شنوایی سنجی ببرید؟
- نقش والدین در موفقیت کودک در استفاده از سمعک
چرا تشخیص زودهنگام کم‌شنوایی در کودکان اهمیت دارد؟
در سال‌های اولیه زندگی، مغز کودک برای رشد زبانی و شناختی به ورودی‌های شنیداری نیاز دارد. کم‌شنوایی درمان‌نشده، به‌ویژه در سال‌های اول زندگی، می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر مهارت‌های گفتاری، تحصیلی و حتی اجتماعی کودک بگذارد. تشخیص و مداخله به‌موقع (مانند استفاده از سمعک یا سایر روش‌های توانبخشی) می‌تواند از این آسیب‌ها جلوگیری کند یا آن‌ها را به حداقل برساند.
علائم کم‌شنوایی در نوزادان و شیرخواران
نوزادان هنوز قادر به صحبت نیستند، بنابراین باید به رفتارهای غیرکلامی توجه کرد. برخی از نشانه‌های مهم عبارت‌اند از:
- واکنش‌ندادن به صداهای بلند یا ناگهانی (مثل صدای در یا کف زدن)
- عدم چرخاندن سر به سمت منبع صدا پس از ۶ ماهگی
- توقف یا کاهش صداسازی‌های نوزادی (مثل قان‌وقون یا زمزمه‌ها)
- عدم پاسخ به اسم خود تا پایان یک‌سالگی
- تأخیر در بیان اولین کلمات مانند «بابا» یا «مامان»
علائم کم‌شنوایی در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی
در این گروه سنی، کم‌شنوایی ممکن است به شکل تأخیر گفتار یا اختلال در درک دستورات ساده خود را نشان دهد. نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- گفتار نامفهوم یا کمتر از حد انتظار نسبت به سن کودک
- نادیده گرفتن صداها یا بی‌توجهی به آن‌ها (خصوصاً وقتی منبع صدا پشت سر کودک باشد)
- عدم توانایی در دنبال‌کردن دستورات ساده، مگر زمانی که با اشاره همراه باشند
- علاقه زیاد به تلویزیون با صدای بلند
- تقلید کمتر از کلمات یا صداهای اطراف
علائم کم‌شنوایی در کودکان مدرسه‌رو
کودکانی که به مدرسه می‌روند، معمولاً نشانه‌های متفاوتی از کم‌شنوایی بروز می‌دهند که می‌تواند عملکرد تحصیلی یا اجتماعی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد:
- افت ناگهانی یا تدریجی در نمرات درسی
- اشتباه گرفتن کلمات مشابه در کلاس
- نیاز مداوم به تکرار شدن جملات توسط معلم یا والدین
- عدم مشارکت در فعالیت‌های گروهی یا بازی‌های کلامی
- خستگی زودهنگام در محیط‌های پرصدا یا شلوغ
دلایل شایع کم‌شنوایی در کودکان
- عفونت‌های مکرر گوش میانی (اوتیت مدیا): یکی از شایع‌ترین دلایل کاهش شنوایی گذرا در کودکان
- کم‌شنوایی مادرزادی: اختلالی که از بدو تولد وجود دارد و می‌تواند ارثی یا ناشی از عوامل محیطی باشد
- قرارگیری در معرض صداهای بلند: به‌ویژه در کودکانی که زیاد با هدفون یا در محیط‌های پرسر و صدا هستند
- مشکلات ساختاری در گوش میانی یا داخلی
- بیماری‌های خاص مانند مننژیت یا سرخک
چه زمانی باید کودک را برای شنوایی‌سنجی ببریم؟
اگر هر یک از نشانه‌های بالا را در کودک خود مشاهده کردید، به‌ویژه در صورت سابقه خانوادگی کم‌شنوایی یا ابتلا به عفونت‌های مکرر گوش، مراجعه به ادیولوژیست یا متخصص شنوایی‌سنجی ضروری است. توصیه می‌شود:
- همه نوزادان در هفته‌های اول تولد غربالگری شنوایی شوند
- کودکانی که سابقه مشکلات شنوایی دارند، هر ۶ تا ۱۲ ماه بررسی شوند
- در صورت مشاهده هرگونه تأخیر در گفتار یا رفتارهای مشکوک، بدون تأخیر به متخصص مراجعه شود
راه‌های تشخیص و درمان
ادیولوژیست‌ها با انجام تست‌های تخصصی مانند OAE، ABR یا تست‌های رفتاری، وضعیت شنوایی کودک را بررسی می‌کنند. در صورت تشخیص کم‌شنوایی، بسته به شدت و نوع آن، اقدامات درمانی شامل موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- تجویز سمعک مناسب کودکان
- لوله‌گذاری گوش (در موارد مایع پشت پرده گوش)
- گفتاردرمانی و آموزش‌های توانبخشی
- مشاوره خانوادگی برای حمایت بهتر از کودک
جمع‌بندی
کم‌شنوایی در کودکان، اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشود، می‌تواند پیامدهای طولانی‌مدتی بر رشد کودک داشته باشد. آگاهی والدین نسبت به علائم هشداردهنده، توجه به رفتارهای کودک و مراجعه به‌موقع به متخصص شنوایی، نقش اساسی در پیشگیری از این مشکلات ایفا می‌کند. اگر در مورد شنوایی کودک‌تان نگرانی دارید، بهتر است همین حالا با یک کلینیک شنوایی معتبر مشورت کنید. تشخیص زودهنگام، کلید ورود کودک به دنیای شنیدن است.
