تایم کلینیک مواد غذایی و گیاهان دارویی
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
چه زمانی باید کودک‌تان را برای شنوایی سنجی ببرید؟
شنوایی یکی از اساسی‌ترین حواس انسان است که نقشی کلیدی در رشد گفتار، یادگیری و برقراری ارتباط اجتماعی ایفا می‌کند. این اهمیت در دوران کودکی چند برابر می‌شود، زیرا اختلالات شنوایی در سال‌های اولیه زندگی می‌توانند آثار عمیق و گاه جبران‌ناپذیری بر رشد زبانی، تحصیلی و حتی سلامت روان کودک داشته باشند. در برخی موارد، حتی ممکن است نیاز به استفاده از سمعک برای کودک مطرح شود. تشخیص زودهنگام مشکلات شنوایی، مهم‌ترین گام در پیشگیری از این آسیب‌هاست. اما سؤال مهم اینجاست: چه زمانی باید کودک را برای شنوایی سنجی برد؟
نشانه‌های هشداردهنده در نوزادان و کودکان خردسال
کودکان خردسال نمی‌توانند مشکلات خود را بیان کنند. بنابراین، والدین باید به علائم غیرکلامی حساس باشند. برخی از نشانه‌هایی که ممکن است به وجود اختلال شنوایی اشاره داشته باشند عبارت‌اند از:
- عدم واکنش به صداهای بلند پس از سه‌ماهگی
- عدم برقراری تماس چشمی یا لبخند در پاسخ به صداهای آشنا
- تاخیر در غان و غون کردن یا شروع گفتار نسبت به هم‌سالان
- پاسخ ندادن به نام خود تا پایان سال اول زندگی
- استفاده بیش از حد از اشارات به جای کلمات در سن ۲ تا ۳ سالگی
- اشتباه مکرر در تلفظ کلمات ساده
- بلند کردن بیش از حد صدای تلویزیون یا اسباب‌بازی‌ها
در صورت مشاهده این علائم، بهتر است هر چه سریع‌تر با یک ادیولوژیست مشورت شود.
آیا کودکان سالم هم باید شنوایی‌سنجی شوند؟
بله. حتی در صورت نبود نشانه‌های واضح، انجام غربالگری شنوایی در مراحل کلیدی رشد توصیه می‌شود. به‌طور معمول، زمان‌های طلایی برای انجام تست شنوایی در کودکان عبارت‌اند از:
- بدو تولد (غربالگری نوزادی): این تست اغلب در بیمارستان انجام می‌شود و برای تشخیص اختلالات مادرزادی شنوایی حیاتی است.
- در ۶ ماهگی تا ۱ سالگی: بررسی پاسخ به صداها و واکنش‌های رفتاری
- در ۲ تا ۳ سالگی: ارزیابی رشد گفتار و درک کلام
- قبل از ورود به مدرسه (۵ تا ۶ سالگی): برای اطمینان از آمادگی شنیداری برای یادگیری
- در سنین دبستان، هر ۲ سال یک بار: به‌ویژه در کودکانی که دچار عفونت‌های مکرر گوش یا مشکلات گفتاری هستند
دلایل شایع اختلالات شنوایی در کودکان
شناخت عوامل زمینه‌ساز کم‌شنوایی در کودکان می‌تواند به پیشگیری یا درمان مؤثرتر کمک کند. برخی از علل شایع عبارت‌اند از:
- عفونت‌های مزمن گوش میانی (اوتیت): یکی از دلایل رایج کاهش شنوایی گذرا
- قرار گرفتن در معرض صداهای بلند مثل اسباب‌بازی‌های پر سروصدا یا هدفون
- مشکلات مادرزادی یا ژنتیکی
- ضربه به سر یا گوش
- عوارض داروهای خاص در دوران بارداری یا نوزادی
تست‌های شنوایی برای کودکان چگونه انجام می‌شود؟
ادیولوژیست‌ها بسته به سن کودک از روش‌های مختلفی برای ارزیابی شنوایی استفاده می‌کنند. برخی از رایج‌ترین روش‌ها عبارت‌اند از:
- OAE (otoacoustic emissions): بررسی پاسخ‌های گوش داخلی به صدا، بدون نیاز به همکاری کودک
- ABR (auditory brainstem response): بررسی فعالیت مغزی در پاسخ به صدا
- تست‌های رفتاری (BOA, VRA): بررسی واکنش‌های کودک به صدا با کمک اسباب‌بازی یا نور
- ادیومتری بازی (Play Audiometry): برای کودکان بالای ۳ سال که به‌صورت بازی طراحی شده
این تست‌ها کاملاً بی‌درد و ایمن هستند و در محیطی آرام انجام می‌شوند.
چه باید کرد اگر مشکل شنوایی تأیید شد؟
اگر ارزیابی‌ها نشان‌دهنده‌ی افت شنوایی باشند، نگران نباشید. امروزه گزینه‌های متعددی برای توانبخشی شنوایی کودکان وجود دارد، از جمله:
- درمان دارویی یا جراحی (برای مشکلات گوش میانی)
- استفاده از سمعک‌های مخصوص کودکان
- کاشت حلزون شنوایی در موارد شدید
- آموزش‌های گفتاردرمانی و توانبخشی شنوایی
تشخیص زودهنگام و شروع به‌موقع درمان می‌تواند روند یادگیری و رشد کودک را به مسیر طبیعی بازگرداند.
نتیجه‌گیری
شنوایی سالم، پایه‌ای‌ترین نیاز رشد زبانی و شناختی در کودکان است. بسیاری از مشکلات شنوایی در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان یا کنترل هستند. به همین دلیل، والدین باید نسبت به علائم هشداردهنده حساس بوده و تست‌های دوره‌ای شنوایی را در برنامه مراقبت کودک قرار دهند. مراجعه به مراکز تخصصی شنوایی و مشاوره با ادیولوژیست‌های مجرب، اولین گام در مسیر محافظت از این حس ارزشمند است.
